Βαρηκοΐα: πόσο επιβαρύνει την ποιότητα ζωής μας;

Η βαρηκοΐα είναι ένα αρκετά συχνό σύμπτωμα το οποίο εμφανίζουν οι ασθενείς που επισκέπτονται τον Ωτορινολαρυγγολόγο καθώς υπολογίζεται πως το 20% των ενηλίκων πάσχει από κάποιου βαθμού έκπτωσης της ακουστικής οξύτητας, ενώ όσο αφορά στα νεογνά οι διεθνείς στατιστικές αναφέρουν ότι σε κάθε 1000 γεννήσεις αντιστοιχούν 2-4 παιδιά με σοβαρή βαρηκοΐα.

Στον ενήλικα, η έκπτωση της ακοής μπορεί να έχει σοβαρές συναισθηματικές επιπτώσεις, επιπλοκές στην εργασία του, στην ψυχολογική του κατάσταση, ακόμα και να τον απομονώσει κοινωνικά.

Όσο αφορά στα παιδιά, στις περισσότερες περιπτώσεις η διάγνωση της βαρηκοΐας γίνεται με σημαντική καθυστέρηση, ακόμα και σε ηλικία 5-6 χρόνων, κάτι που έχει ως συνέπεια την καθυστέρηση λόγου και ομιλίας, τη διαταραχή της κοινωνικής και συναισθηματικής ανάπτυξης του παιδιού, τη διαταραχή συμπεριφοράς, καθώς και μαθησιακές δυσκολίες.

Η βαρηκοΐα λοιπόν, δεν είναι μια πάθηση την οποία τόσο ο ασθενής όσο και ο γιατρός θα πρέπει να αντιμετωπίσουν επιπόλαια.

Τα παρακάτω αίτια μπορεί να προκαλέσουν μικρού ή μεγαλύτερου βαθμού πτώση της ακοής ακόμα και πρακτική κώφωση:

• Συγγενείς παθήσεις αποτελούν την κύρια αιτία εμφάνισης μεγάλης βαρηκοΐας στα παιδιά και συνήθως συνοδεύονται και από ανωμαλίες και σε άλλες περιοχές του σώματος. Ένα τέτοιο παράδειγμα είναι η συγγενής βαρηκοΐα του παιδιού όταν η μητέρα προσβληθεί από ερυθρά κατά το πρώτο τρίμηνο της κύησης.
• Κυψελίδα, ξένα σώματα, δοθιήνες, φλεγμονές που αποφράσουν τον ακουστικό πόρο.
• Διαταραχές του τυμπανικού υμένα όπως π.χ διάτρηση, φλεγμονές, ή δυσλειτουργία της ευσταχιανής σάλπιγγας (ανατομική δομή που εξισορροπεί τις πιέσεις στο εσωτερικό του αυτιού).
• Η πρόοδος της ηλικίας προκαλεί εκφυλιστικές αλλοιώσεις του ωτός και οδηγεί στη λεγόμενη «πρεσβυακουσία» η οποία είναι και η συχνότερη αιτία βαρηκοΐας στους ενήλικες.
• Οι διαταραχές στην κυκλοφορία του αίματος στο εσωτερικό αυτί στα πλαίσια γενικότερων αγγειακών προβλημάτων του ασθενούς.
• Διάφορα φάρμακα, κυρίως ορισμένα αντιβιοτικά μπορούν επίσης να οδηγήσουν σε απώλεια ακοής.
• Η απότομη ή και συνεχής έκθεση του ατόμου σε υψηλά επίπεδα θορύβου μπορεί να προκαλέσει το λεγόμενο «ακουστικό τραυματισμό», ή την βαρηκοΐα εκ θορύβου οι οποίες συνοδεύονται συνήθως και από εμβοές.
• Διάφορες παθήσεις όπως η ωτοσκλήρυνση, αβιταμινώσεις, αναιμίες είναι επίσης αιτίες εμφάνισης βαρηκοΐας.

Η βαρηκοΐα δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται επιπόλαια διότι έχει σοβαρές επιπτώσεις στη ζωή τόσο του παιδιού όσο και του ενήλικα. Αρκεί να αναλογιστεί κανείς πόσο επικίνδυνο είναι να περπατά σε πολύβοους δρόμους κάποιος που δεν μπορεί να ξεχωρίσει τα λόγια του συνομιλητή του. Σε μεγάλες βαρηκοΐες ο πάσχων δυσκολεύεται να συζητήσει, να πραγματοποιήσει τηλεφωνικές επικοινωνίες, βάζει την τηλεόραση σε υψηλότερη ένταση προκαλώντας δυσφορία στο οικογενειακό του περιβάλλον. Καθώς αδυνατεί να παρακολουθήσει τις συζητήσεις, απομονώνεται πνευματικά και ψυχικά, γίνεται αντικοινωνικός και εμφανίζει ποικίλα ψυχολογικά προβλήματα, ιδιαίτερα μάλιστα αν εργάζεται, οπότε προκαλούνται εντονότατα προβλήματα και στο εργασιακό του περιβάλλον. Σε πρόσφατη μελέτη του John Hopkins Hospital της Βαλτιμόρης συσχέτισαν το βαθμό βαρηκοΐας με την άνοια και τη νόσο Alzheimer και αποδείχθηκε πως σε άτομα με βαρηκοΐα η απώλεια ακοής κατά 10db αυξάνει κατά 20% τον κίνδυνο εμφάνισης των παραπάνω ασθενειών, διότι ο εγκέφαλος αφιερώνει μεγάλο μέρος των δυνατοτήτων του στην ακοή εις βάρος των υπόλοιπων εγκεφαλικών λειτουργιών.

Η έγκαιρη διάγνωση και σωστή αντιμετώπιση του προβλήματος είναι ουσιώδη για την ποιότητα ζωής του πάσχοντος.

Ανάλογα με την αιτία της βαρηκοΐας οι λύσεις είναι οι ακόλουθες:

• Συντηρητική αγωγή με φαρμακευτικές ουσίες σε περίπτωση παθολογικών αιτίων.
• Χειρουργική θεραπεία, όταν η αιτία μπορεί να αντιμετωπιστεί με επέμβαση (π.χ ωτοσκλήρυνση, δυσπλασίες ακουστικών οσταρίων, εκκριτική ωτίτιδα). Χειρουργικά εμφυτεύσιμα ακουστικά βαρηκοΐας έχουν βοηθήσει στην αντιμετώπιση ορισμένων τύπων βαρηκοΐας. Τα τελευταία χρόνια, τα κοχλιακά εμφυτεύματα έφεραν την επανάσταση στην αντιμετώπιση παιδιών με συγγενή βαρηκοΐα.
• Χρήση ακουστικών βοηθημάτων. Πρέπει να σημειωθεί πως τα τελευταία χρόνια η πρόοδος της ψηφιακής τεχνολογίας έχει δώσει σημαντική ώθηση στον τομέα αυτό, καθώς κατασκευάζονται ακουστικά που μπορούν να αντιμετωπίσουν σχεδόν κάθε τύπο βαρηκοΐας όσο αφορά τη λειτουργική τους επάρκεια, αλλά και από αισθητικής απόψεως υπάρχουν τύποι που μπορούν να είναι τελείως αόρατοι τοποθετούμενοι μέσα στο αυτί. Ο Ωτορινολαρυγγολόγος που διαθέτει τις κατάλληλες και εξειδικευμένες γνώσεις στη λειτουργία και τη χρήση των ακουστικών βοηθημάτων, θα υποδείξει στον πάσχοντα την κατάλληλη συσκευή ανάλογα με το πρόβλημα και θα του δώσει τις κατάλληλες οδηγίες για την εκμάθηση της χρήσης του ώστε να μπορεί να αποτελεί ένα ενεργό μέλος του οικογενειακού, εργασιακού και κοινωνικού περιβάλλοντος, χωρίς άγχος και ανασφάλεια.

Κάθε ασθενής που αντιλαμβάνεται μια έκπτωση στην ακουστική του οξύτητα ή οι γονείς ενός παιδιού που εμφανίζει κάποιο από τα συμπτώματα που περιγράφηκαν παραπάνω, οφείλει να επισκεφτεί έναν εξειδικευμένο ωτορινολαρυγγολόγο. Εκείνος με την κλινική εξέταση και τον ειδικό ωτονευρολογικό έλεγχο θα διαπιστώσει την αιτία του προβλήματος και θα προτείνει την ενδεδειγμένη λύση, ώστε να αποφευχθεί η ψυχική, πνευματική και κοινωνική απομόνωση.